Thiền sư Đạo Nguyên của thế kỷ thứ 13, vị tổ của dòng thiền Tào Động ở Nhật bản, có lần được một người học trò hỏi rằng, “Thầy sẽ làm gì nếu Thầy bị vướng vào một cuộc tranh cãi? Thầy có cố gắng để thắng cuộc tranh luận ấy không, hay là Thầy sẽ nhượng bộ, mặc dù biết rằng mình là đúng?” Thiền sư Đạo Nguyên đáp, “Ta không cần phải chọn một trong hai điều ấy. Chỉ cần ta không quan tâm và thiết tha đến nó nữa, thì tự nhiên sự tranh cãi sẽ mất đi năng lượng.”
Và tôi nghĩ chúng ta cũng có thể áp dụng lời khuyên ấy cho cái thái độ ganh đua, hơn thua của mình trên con đường thực tập: buông bỏ cái ý niệm rằng mình mới là “người hiểu biết nhiều”, là người “thực hành theo đúng nhất.”
Ta hãy thực tập với những gì đang xảy ra với chính ta ngay trong giây phút này, với những cảm xúc nào đang có mặt, với những bất an, và ngay với cả những suy nghĩ vẩn vơ của ta. Nó có nghĩa là ta hãy thực tập với con người thật của mình, ngay nơi đây và trong giây phút này.
Và năm điều sau đây có thể giúp chúng ta thực hiện được việc ấy:
- Giây phút hoàn hảo nhất để thực tập là ngay bây giờ– chứ không phải là ngày mai hay tuần tới, cũng không phải là khi nào ta bớt bận rộn hơn, có nhiều thì giờ hơn, nhưng phải là ngay lúc này. Trong giây phút này ta đâu có thiếu một yếu tố hay điều kiện nào để thực tập đâu? Pháp lúc nào cũng đang có mặt để ta học hỏi. Tất cả những “nhưng mà”, “tại vì”, “phải chi” trên cuộc đời này chỉ là những sự bào chữa, ngăn chận không cho ta gặp gỡ và tiếp xúc với những bài học, thực tại chung quanh mình.
- Nơi chốn hoàn hảo nhất để thực tập là chính ngay nơi mà ta đang có mặt– chứ không phải là trong một thiền viện nào ở Miến điện hay Nhật bản, cũng không phải ở một trung tâm tu học, hay khi ngồi trên tọa cụ của mình. Ta thì lúc nào cũng muốn so sánh và đổ thừa cho hoàn cảnh. Nhưng thay vì đòi hỏi một môi trường thuận tiện nào đó, bạn hãy thực tập ngay nơi này, nơi bạn đang đứng, đang đi, hay đang ngồi. Hãy bắt đầu bằng sự có mặt của mình ngay ở đây.
- Lời dạy hoàn hảo nhất là những gì đang có mặt ngay ở trước ta– Thiền sư Richard Baker Roshi có lần kể lại một giấc mơ của ông. Trong mơ ông thấy mình đang suy nghĩ cố tìm kiếm câu trả lời cho một vấn đề nào đó, và ngay lúc ấy chuông điện thoại reo. Ông làm ngơ không trả lời, và tiếp tục cố gắng tập trung tìm cho ra câu trả lời. Sau vài mươi tiếng chuông thì ông đành phải nhấc điện thoại lên, bên kia đầu dây có người nói cho ông biết lời giải đáp mà nảy giờ ông đang mải lo tìm kiếm. Cái có mặt ngay trước mắt, gần sát bên, mà ông cho rằng không cần thiết, lại chính là điều mà ông đang tìm kiếm.
- Vị thầy hoàn hảo nhất là người đang có mặt với ta –Vì đó là một mối tương quan có thật, chứ không phải là một sự so sánh, hơn thua hoặc suy đoán. Bạn biết không, chúng ta vẫn có thể học hỏi được rất nhiều từ những vị thầy, hay những người bạn, vẫn còn có những lầm lỗi.
- Người học trò hoàn hảo nhất chính là ta – Ta có hết tất cả trong ta những điều kiện và yếu tố cần thiết cho sự thực tập. Bạn là một người hoàn toàn có đầy đủ khả năng. Và khi bạn ý thức được điều này, bạn sẽ tìm thấy được những sự hỗ trợ cần thiết giúp cho sự thực tập của mình.Và đây là điều quan trọng nhất trong năm điều.
Tuy vậy, đôi khi, biết nhìn lại mình với người khác cũng có thể mang lại cho ta ích lợi. Trên con đường tu tập, sẽ đến một lúc mà bạn nghĩ rằng mình đã sửa đổi hết những điều dễ dàng cần được sửa đổi, nhưng những vấn đề khó khăn thì vẫn chưa thể chuyển hóa được. Khi bạn có cảm tưởng như mình đã đi vào một ngã bí, không tiến thêm được nữa, và nhìn lại sự tu tập của mình thấy dường như không còn tiến bộ nữa. Lúc ấy bạn có thể khơi lại niềm tin bằng cách quan sát những người bạn cùng đi trên con đường tu học với mình. Bạn sẽ nhận thấy rằng, thật ra là tất cả chúng ta cũng vẫn đang tiến bước đều đặn, một cách chậm rãi và kín đáo.
Khi ta càng nhìn thấy được những người khác trong ta bao nhiêu, thì ta lại càng có thể dùng những gì có mặt, và đang xảy ra chung quanh, để tự hiểu được mình rõ hơn. Và khi ta càng chuyển hóa được mình bao nhiêu, thì ta lại càng có thể trở thành một nhân tố để chuyển hóa người chung quanh. Tất cả đều có những liên hệ rất mật thiết với nhau vì ta rộng lớn hơn mình nghĩ.
Giác ngộ là một sự cố gắng
nhưng không hề có chút tham muốn
Mặt nước trong xanh đến tận đáy hồ
một con cá bơi lội, thong dong như cá
Bầu trời trong xanh thênh thang vô cùng tận
một con chim bay ngang, tự tại như chim
− Đạo Nguyên
Nguyễn Duy Nhiên
Five basics in practicing mindfulness
In practicing mindfulness, we should focus on the things that are happening right at this moment – with our feelings and even all of those anxieties. Real practice involves practicing with our whole being, right here and now.
Below are five helpful basics:
The most perfect time to practice is right now – not tomorrow or next week, or when we are less occupied; it is right now. There are plenty of opportunities at this present moment. The instructions to practice are always available. All the talks of “but,” “because” are only excuses; they discourage us to get in touch with the presence.
The most perfect place to practice is right where we are – not at a meditation center in Burma, Thailand, or Japan; not at a Buddhist center, or when we sit on our cushions. We tend to compare the resources of this place to those at another. However, instead of wishing or searching, we should practice right here – where we are standing, walking, or sitting.
The most perfect teaching is that which is present in front of us. Zen Master Richard Baker Roshi once told about his dream. In the dream he saw himself trying to find an answer for a problem, and right then the phone rang. He ignored it and continued to focus on what he had been doing. Until the phone rang to the 30th time, he picked it up. The person on the other line told him the answer for which he had been searching.
A lot of time we disregard the thing in front of us, but it turns out to be the very thing for which we are looking.
The most perfect teacher is the one who is present with us. This is a true relationship, not a comparison or competition. We can learn a lot from our teachers, or our friends who still make mistakes.
The most perfect student is ourselves. We have all the necessary resources and factors to practice. You are a capable person. And once you are aware of it, you will find the supports for your practice. This is the most important one in five.
Our lives are always interrelated – to each other and to all those surrounding us. And the things necessary for our practice are always present right here, at this moment. We are actually bigger than we think.
The realization that is neither absolute nor relative
penetrates without intent.
Clear water soaks into the earth;
the fish swims like a fish.
The sky is vast and penetrates the heavens;
the bird flies like a bird.
Dogen
Nguyễn Duy Nhiên