MƯỜI ĐIỀU THIỆN
I- ĐỊNH NGHĨA
Mười điều thiện là mười việc lành, về thân (thân nghiệp), về lời nói (khẩu nghiệp), về ý nghĩ (ý nghiệp), có tính cách lợi mình lợi người ở hiện tại và ở tương lai. Mười điều này là căn bản làm người và là nấc thang đầu tiên để tiến đến quả Phật.
II- HÀNH TƯỚNG MƯỜI ĐIỀU THIỆN
A- THÂN NGHIỆP
Những hành vi tác động về thân có ba:
a- Không sát sanh: Nghĩa là không cắt đứt mạng sống các loài chúng sanh, từ loài người cho đến các loài sâu kiến nhỏ nhiệm; không tự mình giết hại, không sai người khác giết hại, không thấy kẻ khác giết hại mà sanh lòng vui mừng tán thành. Trái lại, người Phật tử phải tìm các phương tiện để cứu sống chúng sanh thoát khỏi các tai nạn.
b- Không trộm cắp: Nghĩa là không chiếm đoạt về phần mình những vật thuộc về người khác, từ những vật lớn như ruộng vườn vàng bạc cho đến những thứ nhỏ nhiệm như cây kim ngọn cỏ. Người ta không thuận cho hoặc vắng mặt mà tự tiện lấy dùng, cũng thuộc về trộm cắp. Hoặc dùng sức mạnh cướp đoạt của người, trộm lén lấy của cải của người, dùng phương kế xảo trá để lường gạt người cho đến tránh thuế trốn đò cũng thuộc về tội trộm cắp, trái lại, nên đem tư sản của mình để giúp đỡ chúng sanh.
c- Không tà dâm: Nghĩa là không sống trác táng ăn chơi. Trái lại, phải tu hạnh tiết dục thanh tịnh. Hàng tại gia chỉ cấm tà dục, còn người xuất gia thì cấm hẳn, vì tà dục là cội gốc sanh tử luân hồi.
B- KHẨU NGHIỆP
Những lời nói phô có bốn cách:
1- Không nói lời dối trá: Nghĩa là không nói sai sự thật như:
a- Không thấy nói thấy, thấy nói không thấy.
b- Nghe nói không nghe, không nghe nói nghe.
c- Biết nói không biết, không biết nói biết.
d- Trái nói phải, phải nói trái.
Gặp trường hợp đặc biệt như cứu chúng sanh khỏi tai nạn, hoặc nói chơi thì có thể châm chước không phạm. Ví dụ khi gặp người thợ săn đuổi tìm con vật, kẻ ấy tới hỏi, mình có thấy, muốn cứu con vật nên không chỉ, không nói. Như vậy không những không phạm mà còn đúng với hạnh từ bi.
2- Không nói lời độc ác: Như chửi rủa mắng nhiếc v.v… trái lại nói lời hòa nhã êm dịu.
3- Không nói lời thêu dệt: Không nói lời trau chuốt cho văn hoa đẹp đẽ, khiến người mê loạn tâm trí, mất hẳn nhân cách. Trái lại cần phải nói lời chơn trực.
4- Không nói hai lưỡi: Không nói lời phản gián, đến bên này nói xấu bên kia, đến bên kia nói xấu bên này, khiến bà con bạn bè sanh ác cảm thù ghét lẫn nhau. Trái lại phải nói lời hòa giải.
C- Ý NGHIỆP
Chỉ cho những tư tưởng ý nghĩ có ba:
1- Không tham lam: Không tham muốn năm món dục lạc ở đời là sắc đẹp, của cải, danh vọng, ngủ nghỉ, ăn uống. Trái lại phải tu hạnh tiết dục và tri túc, sống một đời sống giản dị, thanh cao.
2- Không sân hận: Đối với nghịch cảnh không sanh lòng giận hờn. Trái lại phải tu hạnh từ bi, hoan hỷ, nhẫn nhục, tìm phương tiện làm cho chúng sanh vui vẻ hòa hợp, dù đối với kẻ làm hại mình.
3- Không ngu si: Đối với sự lý, biết phán đoán, không cố chấp sự hiểu biết riêng của mình, không tin những lý thuyết không đúng chơn lý, không mê tín dị đoan. Trái lại phải tu hạnh trí huệ để trừ vô minh và bao giờ cũng biết phục thiện.
III- LỢI ÍCH SỰ TU MƯỜI ĐIỀU THIỆN
Nếu tu mười điều thiện sẽ được những lợi ích như sau:
- Thân không bị tật bệnh
- Thọ mạng được lâu dài
- Thường được các hạng phi nhân ủng hộ.
- Thường không có ác mộng
- Tiêu diệt những oán thù ngày trước.
- Sau khi chết sanh lên Thiên giới hưởng các sự vui.
- Được mọi người thương mến.
- Không ai lường gạt.
- Ở chỗ đông người không sanh lòng sợ hãi.
- Tâm luôn luôn thanh tịnh.
- Chồng vợ trinh tiết.
- Người đời kính phục.
- Lời nói không bị sai lầm.
- Tiếng nói trong trẻo.
- Trí huệ sáng suốt.
- Bà con sum vầy.
- Người dữ không hại.
- Gặp nhiều bạn tốt.
- Nói ra được nhiều người hưởng ứng.
- Đầy đủ được các vật quý báu.
- Muốn gì đều được như ý.
- Ra đời được gặp chánh lý.
- Không bị người gièm chê.
- Thân tướng tốt đẹp.
- Không bị các tai ương. Nếu đem công đức tu 10 điều thiện hồi hướng về đạo Bồ-đề thì được thành tựu Phật quả.
IV- SỨC MẠNH MƯỜI ĐIỀU THIỆN
1- Cải tạo tự thân: Con người về sắc thân tánh tình trí thức đều do nghiệp nhân chi phối. Sự thực hành mười điều thiện sẽ hoán cải hoàn toàn tâm tánh, trí thức và sắc thân của mình. Ví dụ như không sát sanh mà lại phóng sanh thời tánh tình sẽ thành từ bi và trí huệ sẽ sáng suốt.
2- Cải tạo hoàn cảnh: Mười điều thiện này sẽ hoán cải hoàn toàn mọi hoàn cảnh, ví dụ như một người không bao giờ sân hận, lại tu hành nhẫn nhục thì hoàn cảnh sẽ không có một sự oán thù chiến tranh giết hại nào, mà chỉ toàn là thiệt cảnh hoan hỷ, tương thân tương ái.
3- Chánh nhân thiên giới: Nếu thực hành mười điều thiện này thời mới sanh lên các cõi trời an vui đẹp đẽ hơn hẳn cõi người. Như lên các cõi trời thời sự phước lợi sẽ rất đầy đủ, được nghe nhạc trời, cơm ăn áo mặc đầy đủ, sống thanh tịnh, sống lâu, v.v…
4- Căn bản Phật quả: Mười phương Phật ba đời các vị Hiền Thánh thoát khỏi sanh tử, chứng quả Vô thượng đều lấy mười điều thiện làm căn bản, vì mười điều thiện này có công năng ngăn đón các hành vi độc ác, đối trị các điều không lành
và làm ba nghiệp thanh tịnh. Khi ba nghiệp được thanh tịnh thời được khỏi sanh tử, chứng quả Niết- bàn. Và đem mười điều thiện này hồi hướng cho toàn thể chúng sanh, tức thành tựu được Phật quả.
V- KẾT LUẬN
Mười điều thiện này giới thiệu cho chúng ta những việc làm rõ ràng thiết thực, để chúng ta theo đó mà thi hành. Mười điều thiện này nêu rõ chỉ có việc làm mới có giá trị, chứ nói suông không lợi ích gì. Mười điều thiện này lại giúp chúng ta cải thiện đời sống của chúng ta và của mọi loài, hoán cải tự thân và xã hội trở thành thiện mỹ, và nhứt là hướng dẫn chúng ta đến Phật quả rốt ráo hoàn toàn.
Vậy là Phật tử, chúng ta cần phải thực hành, cần phải bắt tay vào việc làm và nhứt là y theo đúng mười điều thiện này mà hành động. Chỉ có vậy chúng ta mới tỏ là xứng đáng một Phật tử chơn chánh và mới thấy tất cả sự lợi ích thiết thực của Đạo Phật.
Nếu vị Bồ-tát không trụ tướng bố thí thời phước đức của sự bố thí ấy không thể lường được.
KINH KIM CANG
