Close Menu
Thư viện Phật ViệtThư viện Phật Việt
    Facebook X (Twitter) Instagram Pinterest YouTube
    • Mục đích & Chủ trương
    • Tác giả
    • Liên lạc
    Facebook X (Twitter) Instagram YouTube
    Thư viện Phật ViệtThư viện Phật Việt
    • PHẬT HỌC
      • Đức Phật
        • Thánh đản
        • Thành đạo
      • Phật học phổ thông
      • Nghiên cứu
      • Giảng luận
      • Pháp thoại
      • Ứng dụng
      • Trích dẫn Phật pháp
    • KINH – LUẬT – LUẬN
      • Kinh
        • Giới thiệu kinh
        • Giảng giải
      • Luật
        • Luật học
      • Luận
    • PHẬT GIÁO VIỆT NAM
      • Lịch sử
      • Nhân vật
        • Chư Tôn đức
        • Cư sĩ hữu công
        • Tiểu sử
      • Sự kiện
      • Tưởng niệm
    • CHUYÊN ĐỀ
      • Dân tộc
      • Giáo dục
      • Khoa học
      • Xã hội
      • Triết học
      • Biên khảo
      • Phật giáo thế giới
      • Nhìn ra thế giới
      • Chuyên mục khác
    • TUỔI TRẺ
      • Đời sống
      • Hành trang
      • Gia đình Phật tử
    • VĂN HÓA
      • Xuân Vạn Hạnh
      • Quán Thế Âm
      • Kiết hạ
      • Vu Lan
      • Nghi lễ – Phong tục
      • Mỹ thuật – Kiến trúc
      • Âm nhạc
    • VĂN HỌC
      • Văn
      • Thơ
      • Truyện
      • Tùy bút
      • Phê bình
      • Giới thiệu – Điểm sách
    • PHẬT SỰ
      • Tin tức
    • THƯ VIỆN
      • Báo chí
        • Kỷ yếu
        • Tạp chí
        • Tập san
      • Sách
      • Tham luận
      • Luận văn
      • Tư liệu
      • Media
        • Audio – MP3
        • Video Clips
      • Hình ảnh
    • NGOẠI VĂN
      • General Buddhist Studies
      • Buddhism with Youth
      • Buddhist Education
      • Buddhist History
      • Buddhist Culture
      • Buddhist Literature
      • Buddhist Sociology
    Thư viện Phật ViệtThư viện Phật Việt
    Trang chủ » Vĩnh Hảo: Đọc thơ Cao Tần

    Vĩnh Hảo: Đọc thơ Cao Tần

    27/04/202110 Mins Read
    bien
    Share
    Facebook Twitter LinkedIn Pinterest Email

    Bỗng dưng bị đặt vào một hoàn cảnh không còn chọn lựa nào khác, họ lên đường, ly hương, bắt đầu đời sống của những kẻ lưu vong. Từ mảnh đất mới, với hai tay trắng, cố gắng gầy dựng nên cơ nghiệp mới. Cơ nghiệp thành tựu lớn lao hay chỉ là những mảnh đời chắp vá thì cũng tùy khả năng, tuổi tác, sự xông xáo hay thụ động, lanh lợi hay chậm chạp, và đôi khi, vận may hay số rủi của mỗi người mà thành khác nhau. Nhưng điểm giống nhau nhất là ai cũng quay quắt, nhớ nước nhớ non, và bỗng thấy yêu vô cùng tiếng mẹ đẻ… Hoài vọng về quê hương, hoài niệm về dĩ vãng, hoài bão một ngày xán lạn cho đất nước… người di tản cảm thấy miền đất mới chỉ là chỗ “tạm dung.” Họ vẫn mong đợi một ngày nào đó được trở về cố quốc. Và người di tản, bỗng thấy “buồn”. Thơ lưu vong từ đó xuất hiện. Nhiều lắm. Hình như ai biết chữ cũng làm thơ được trong cái cảnh trạng và tâm trạng “nhớ nước đau lòng” ấy. Nhưng trong số những người di tản làm thơ “bất đắc dĩ”, Cao Tần lên tiếng sớm nhất, thành công nhất, nổi bật nhất; và không như những nhà thơ khác phải trải qua nhiều năm bị ngắm nghía, coi giò… của văn thi hữu và bạn đọc, ông nghiễm nhiên trở thành một nhà thơ rất nhanh, rất tự nhiên. Là vì không ai vào lúc ấy có thể trải được cái tâm trạng bất đắc chí, hụt hẫng, dở khóc dở cười của mình… một cách thấu đáo, ý nhị, hào hùng, cảm động mà lại lạc quan tếu kiểu như ông. Tửng tửng, tếu, tự biếm, mà thâm sâu làm sao. Ðọc thơ ông, người ta vừa cười, vừa khóc.

    Mai mốt anh về
    Mai mốt anh về có thằng túm hỏi
    Mày qua bên Mỹ học được củ gì
    Muốn biết tài nhau đưa ông cây chổi
    Nói mày hay ông thượng đẳng cu li

    Ông rửa bát chì hơn bà nội trợ
    Ông quét nhà sạch hơn em bé ngoan
    Ngày ngày phóng xe như thằng phải gió
    Ðêm về nằm vùi nước mắt chứa chan

    Nghệ thuật nói bỗng hóa trò lao động
    Thằng nào nói nhiều, thằng ấy tay to
    Tiếng mẹ đẻ thường chỉ dùng chửi đổng
    Hay những đêm sầu tí toáy làm thơ

    Ông học được Mỹ đất trời bát ngát
    Nhưng tình người nhỏ hơn que tăm
    Nhiều đứa hồn nhiên giống bầy trẻ nít
    Còn hồn ông: già cốc cỡ nghìn năm

    Bài học lớn từ khi đến Mỹ
    Là ngày đêm thương nước mênh mang
    Thù hận bọn làm nước ông nghèo xí
    Hận gấp nghìn lần khi chúng đánh ông văng

    Nếu mai mốt bỗng đổi đời phen nữa
    Ông anh hùng ông cứu được quê hương
    Ông sẽ mở ra nghìn lò cải tạo
    Lùa cả nước vào học tập yêu thương

    Cuộc chiến cũ sẽ coi là tiền kiếp
    Phản động gì cũng chỉ sống trăm năm
    Bồ bịch hết không đứa nào là Ngụy
    Thắng vinh quang mà bại cũng anh hùng.
    (tháng 3, 77)

    Những nỗi niềm thương non nhớ nước, lo nghĩ về tương lai tiếng mẹ đẻ trên đất người, thao thức về vận hội thanh bình nơi quê xa… là ưu tư chung của người tị nạn xa xứ; nhưng ghi lại thành những câu thơ, những bài thơ để cho ai cũng thấm thía và có thể thuộc lòng thì hầu như chỉ có thơ Cao Tần.

    Chốn tạm dung
    Nhà tôi ở toòng teng đỉnh đồi
    Buổi mai đi làm thấy đời xuống dốc
    Sau lưng sương ngập cao lưng trời
    Trước mặt thông sầu reo đáy vực

    Bắt đầu ngày bằng một chút vui
    Hát nghêu ngao trong lòng xe rỗng tuếch
    Bài ca quen bỗng chợt quên lời
    Chút kỷ niệm còn lại mất khơi khơi

    Tiếng Việt trong ta ngày mỗi héo
    Hồn Việt trong ta ngày mỗi khô
    Dốc mở như đời ta trước mặt
    Sương kín như đời ta hôm xưa

    Giang hồ một túi bài ca cũ
    Hát nhảm cho qua nốt tuổi già
    Qua những bình minh còn ngái ngủ
    Còn như chưa lạc mất quê ta

    Giữa đỉnh sương mù thông đáy vực
    Trên đường chênh chếch nắng mênh mang
    Trôi xuôi một mảnh hồn lưu lạc
    Ðã chán nhân gian ở cuối đường

    Chiều về lên dốc thân tơi tả
    Một quả hoàng hôn đỏ kín trời
    Mình mới ngoi lên ngày đã ngã
    Ðêm phờ lăn lóc ngủ thay chơi

    Giữa đỉnh sương mù thông đáy vực
    Ngược xuôi ngơ ngẩn một linh hồn
    Còng lưng gánh nốt đời lưu lạc
    Nặng trĩu nghìn cân nhớ nước non.
    (tháng 5, 77)

    Thi vị hóa đời mình qua đời sống thường nhật, với cái giọng nửa chua xót nửa ngạo nghễ, hiếm thấy bài thơ nào thâm trầm sâu sắc như của ông. Ðọc mấy câu thơ đầu bài Chốn Tạm Dung, tôi giật mình ngay:

    Nhà tôi ở toòng teng đỉnh đồi
    Buổi mai đi làm thấy đời xuống dốc

    Nội tâm phải thật thâm thúy và sống triền miên trong thơ mới nẩy ra được hai câu với hình ảnh tỉ dụ ví von tuyệt khéo như vậy.

    Mặc dù ông cố ý dùng cái giọng cà rửng ở câu đầu, chẳng hạn nói “toòng teng” thay vì “chênh vênh” hay “cheo leo,” nhưng đến câu thứ hai, và các câu kế tiếp, ông vẫn không thể giấu được ý và lời đầy ắp chất “thơ.”

    Buổi mai đi làm thấy đời xuống dốc
    Sau lưng sương ngập cao lưng trời
    Trước mặt thông sầu reo đáy vực

    Nơi ở thì toòng teng, đường đi thì xuống dốc, sau lưng thì mờ mịt sương, trước mặt thì những cây thông reo buồn nơi đáy vực, lên xe thì thấy rỗng tuếch, bài ca quen thuộc thì bỗng quên lời, kỷ niệm đẹp thì tự dưng lạc mất… Diễn tả như thế là đã đẩy ngôn ngữ đến chỗ tận cùng, không còn phải nói gì thêm, về vẻ ngơ ngẩn lạc loài của một linh hồn lưu vong tội nghiệp.

    Ông còn chứng tỏ là một người giàu từ tâm, rộng lượng, đầy ắp tình cảm, luôn nhớ nghĩ đến những người khác, dù rằng đời mình cũng xuống dốc, cũng rách nát tan tành. Mà sức tưởng tượng của ông mới thật là tràn trề! Ngồi nhúng chân bên bờ biển này mà thả hồn theo nước về đến bờ bên kia, cách xa vạn dặm; chưa hết, hơi thở dài cũng muốn gửi theo về chốn xưa, khua động cây lá nơi rừng già, an ủi và ca ngợi những tráng sĩ lì lợm còn nuôi mộng quang phục quê hương…

    Biển chiều
    Chiều nay ra biển ngồi ngơ ngẩn
    Nhúng hai giò trong nước Thái Bình Dương
    Ðể hơi ta dạt về bờ Ô Cấp
    Chạm thân ái vào lưng đất mẹ tang thương

    Có bạn nào đang rắp tâm vượt thoát
    Nhớ rằng ta luôn cầu nguyện cho người
    Láng đời chót đã tan trên chiếu bạc
    Thì sá gì thêm một chuyến ra khơi

    Thở thật dài vào thinh không bát ngát
    Theo gió về động lá cánh rừng xa
    Này thằng lì còn chơi miền gió cát
    Trong kiêu dũng mày cho gửi chút hồn ta

    Có thằng bạn nào tàn đời học tập
    Cõng gông xiềng lê lết một thân đau
    Này biển chiều sóng xô ào lớp lớp
    Những tiếng đời phiêu bạt khóc thương nhau.
    (tháng 6, 77)

    Có thể nói không ngần ngại, rằng thơ ông xứng đáng là tiếng nói tiêu biểu, ghi lại ý hồn chung của một thời chạy loạn di tản, của những người tị nạn ly hương, đánh dấu một trời kỷ niệm lưu vong bi lệ, hùng tráng.

    Câu cá
    Ta đã vượt muôn dặm dài biển cả
    Ðường tử sinh lui tới cũng đôi lần
    Bỗng bình minh này ngồi thuyền, câu cá
    Trôi dật dờ như lá trên hồ xanh

    Hỡi chú cá rong chơi miền nước biếc
    Ta vượt đường muôn dặm chẳng tìm nhau
    Bày đặt buông cần mà quên thương tiếc
    Cho đời êm, qua được mấy giờ đau

    Nói nghe coi này cổ thụ ven hồ
    Kể từ những trăm năm dài đứng đó
    Có gặp khi nào một kẻ xác xơ
    Lòng sầu hận hơn kiếp người da đỏ

    Ðời đang bão khi không chìm lặng ngắt
    Như cành khô nằm chết đáy sông sâu
    Ðời đang dậy sóng thần lên bát ngát
    Bỗng vùi yên đáy biển một thân tàu

    Và móc đời lên cần câu vớ vẩn
    Ðem dìm chơi trong đáy nước rong rêu
    Tuổi chưa nặng hồn đã chừng ngơ ngẩn
    Lòng vàng khô hơn chiếc lá đưa vèo?
    (tháng 11, 77)

    Phiêu bồng
    Cho ta làm lại cuộc đời
    Thì ta lại vẫn ra khơi như thường
    Vật vờ vượt sóng trùng dương
    Kiếm đời di tản nghìn cơn nhục nhằn
    Mai này tính sổ trăm năm
    May chăng lời được cái thân phiêu bồng.
    (tháng 12, 77)

    Bông giấy
    Tưởng ta nhớ chú lắm sao
    Này cây bông giấy bên rào năm xưa
    Chẳng qua trời đổ cơn mưa
    Thì thương cành mọn đong đưa một mình.
    (tháng 12, 77)

    Thơ ông là lịch sử chép gọn. Trang trải tâm tình và ước vọng của người Việt trong một giai đoạn buồn thảm khó quên. Tâm tình ấy, không biết hận thù và trả thù; chỉ biết tự vệ và mơ ước những gì tốt đẹp nhất cho đồng loại của mình. (Có cần phải chứng minh “cụ thể” chăng? Thì đây: dù là một trong những nạn nhân bị trù dập, trả thù, đày ải trong các trại tập trung cải tạo — bởi chính sách không hề mang một chút gì tinh thần nhân ái, độ lượng, vốn là đặc tính của tộc Việt; mà cũng chẳng có chút tinh thần mã thượng, văn hóa hay văn minh gì của con người thời đại — Cao Tần cũng không lên giọng nguyền rủa phía những người “anh em” hành hạ mình bằng lòng thù hận; trái lại, ông ước mơ có cơ hội để trải tâm tình yêu thương đến họ, “lấy tình thương xóa bỏ hận thù”:

    Nếu mai mốt bỗng đổi đời phen nữa
    Ông anh hùng ông cứu được quê hương
    Ông sẽ mở ra nghìn lò cải tạo
    Lùa cả nước vào học tập yêu thương…
    (Mai mốt anh về)

    Tâm tình ấy thật đẹp, thật nhân ái và nồng nàn tình tự quê hương, là nét văn minh tinh thần được gieo sâu trong mỗi người để mang theo, khắp những phương trời. Chỉ ngần ấy thôi, thơ ông đã vạch ra biên giới rạch ròi giữa thiện và ác, chính nghĩa và phi nghĩa. Người ta sẽ thấy ngay phần chính nghĩa thuộc về phía nào. Không phải cứ thắng là có chính nghĩa. Cũng không phải lưu vong là mất tất cả. Những người lưu vong như Cao Tần, đã quên dần mọi thứ, nhưng vẫn còn giữ lại một trời quê hương, một trời thơ.

    Cám ơn ông đã thay mọi người, nói tất cả.

    Vĩnh Hảo

    Cao Tần Vĩnh Hảo
    Share. Facebook Twitter Pinterest LinkedIn Tumblr Email
    Previous ArticleThích Trí Hải (1906 – 1979): Hồi ký thành lập Hội PGVN | Kết luận – Nhân duyên xuất gia
    Next Article Thích Nhất Hạnh | Chân Hội Nghiêm chuyển ngữ: Tĩnh lặng

    Xem thêm

    Võ Đào Phương Trâm: Mùa an

    04/07/2025

    Khánh Hoàng: Tịnh Luật an lạc

    04/07/2025

    Vĩnh Hảo: Giếng xưa

    01/07/2025
    Add A Comment
    Leave A Reply Cancel Reply

    Bài mới

    Thích Nữ Khánh Năng: Bồ-đề Nguyện và Bồ-đề Hành

    07/07/2025

    Võ Đào Phương Trâm: Mùa an

    04/07/2025

    Khánh Hoàng: Tịnh Luật an lạc

    04/07/2025

    Đức Đạt-lai Lạt-ma: Tuyên bố khẳng định việc tiếp tục thiết chế Đạt-lai Lạt-ma

    02/07/2025

    Nguyệt san Chánh Pháp số 164 | tháng 7.2025

    01/07/2025

    Vĩnh Hảo: Giếng xưa

    01/07/2025

    HT Thích Viên Lý: Giới luật Phật giáo

    30/06/2025

    Đinh Tâm An: Chiếc mõ chùa quê – Khảo cứu và phục hưng

    30/06/2025

    Thích Nữ Thanh Trì: Phật điển đã được Hán dịch như thế nào?

    26/06/2025

    Pháp Hoan chuyển ngữ: Năm bài Tạng Thi

    26/06/2025
    Mạng xã hội
    • Facebook
    • Twitter
    • Pinterest
    • Instagram
    • YouTube
    • Soundcloud
    Website Phật giáo

    Hội Đồng Hoằng Pháp | GHPGVNTN

    Phật Giáo Úc Châu

    Viên Giác Pagoda

    Quảng Ðức Homepage

    Thư Viện Hoa Sen

    Làng Mai

    Hoa Vô Ưu

    Hương Tích Phật Việt

    GÐPTVN Trên Thế Giới

    GÐPT Việt Nam (Quốc nội)

    Sen Trắng | BHD GĐPTVN tại Hoa Kỳ

    © Copyright 2025, ThuVienPhatViet.Com. All Rights Reserved
    • Mục đích & Chủ trương
    • Tác giả
    • Liên lạc

    Type above and press Enter to search. Press Esc to cancel.

    Go to mobile version