Có những cánh cửa không được mở ra bằng đôi tay, mà bằng tâm. Có những con đường không khởi đầu từ bước chân, mà từ một lời nguyện. Con đường Bồ Tát là như thế – không giới hạn, không phân biệt, không do ai ban mà cũng không ai cấm. Và vì thế, cũng không có khởi điểm ngoài chính tâm nguyện của người phát tâm, dẫu người ấy là một đoàn sinh Oanh Vũ, hay một Huynh trưởng cao niên trong Gia Đình Phật Tử Việt Nam.
Thiện Tài Đồng Tử trong Kinh Hoa Nghiêm không lớn tuổi. Nhưng có tâm. Có nguyện. Có khát vọng bước vào biển pháp vô tận của chư Bồ Tát bằng chính đôi chân nhỏ bé của mình.
Thiện Tài Đồng Tử không học một pháp môn để “lên chức”, không cầu chứng ngộ để “khác người”, mà chỉ tha thiết tìm đường để độ sinh.
Thiện Tài Đồng Tử đi qua 53 thiện tri thức, không phải để gom kiến thức, mà để gội tâm – cho sạch mọi vọng tưởng, mọi tự mãn, mọi định kiến. Cuối cùng, trở về với chính mình và thấy rằng Phổ Hiền Bồ Tát đang chờ đón nơi đầu gối của hư không*.
Ngày nay, giữa bao đổi thay của xã hội và tổ chức, hình ảnh ấy vẫn đang thầm gọi từng người trong chúng ta – những người khoác áo lam, những người đã hơn một lần đọc câu “Phụng sự chúng sanh là cúng dường chư Phật”, nhưng có khi chưa từng lắng nghe thật kỹ trái tim mình khi phát nguyện.
Thọ Bồ Tát Giới không phải là một lễ nghi cho người lớn tuổi. Không là một “danh hiệu đạo đức” để đeo vào áo Huynh trưởng. Không phải là một tấm bằng “cao cấp” trong sự nghiệp Phật sự. Ở đó chỉ là một hơi thở sâu, một lời cam kết không âm thanh, một giọt nước mắt phát nguyện rằng: “Tôi nguyện không sống chỉ vì tôi nữa.” Khi một người phát khởi Bồ Đề Tâm – tức là tâm muốn thành Phật để độ tất cả hữu tình – thì người ấy, bất kể tuổi tác, giới tính, địa vị, đều đang đứng trước ngưỡng cửa của con đường Bồ Tát.
Ngưỡng cửa ấy không cao – nhưng linh thiêng. Không rộng – nhưng đủ để cả pháp giới đi vào. Và khi bước qua, sẽ không còn trở lại như cũ. Mọi hành động của ta, mọi lời nói của ta, từ đó phải mang sức nặng của một người sống vì tha nhân, không phải vì danh, vì chùa, vì hội đoàn, vì hơn thua, mà chỉ vì một điều duy nhất: độ sinh.
GĐPT là tổ chức giáo dục thanh thiếu nhi Phật tử – nhưng nếu thiếu đi tinh thần Bồ Tát, thì tổ chức chúng ta sẽ dễ trở thành một mô hình khô cứng. Một lớp học có bảng có phấn mà thiếu hồn. Một đoàn thể có trại có lễ mà thiếu ánh sáng từ tâm nguyện. Mỗi đoàn sinh ngành Oanh là một Thiện Tài bé bỏng. Mỗi em Thiếu nam Thiếu nữ là một Bồ Tát đang học cách phát nguyện. Riêng mỗi Huynh trưởng, nếu chưa phát Bồ Đề Tâm, thì vẫn chỉ là người dẫn đường bằng lời nói, chứ chưa phải là người dẫn đường bằng thân và hạnh.
Bấy giờ, “Thọ Bồ Tát Giới có cần đủ 20 tuổi không?” Kinh Phạm Võng không quy định như vậy. Đức Phật chỉ nói: “Nam nữ cư sĩ, vua quan, già trẻ, sang hèn… nếu phát tâm Bồ Đề, giữ giới, hành Bồ Tát đạo thì đều có thể thọ giới.” Tuổi là con số. Tâm là thực tại. Dĩ nhiên, để giữ giới được trọn vẹn thì cần có hiểu biết. Nhưng sự hiểu biết đó không đợi tuổi – mà đợi sự khai mở, đợi sự chăm sóc từ những người đi trước. Nghĩa là, nếu một đoàn sinh 16 tuổi mà đã phát tâm chân thành, đã được hướng dẫn chu đáo, có môi trường hành trì, thì em có thể bước vào ngưỡng cửa Bồ Tát một cách trang nghiêm và trọn vẹn.
Điều đáng nói hơn là: sau khi bước vào, em sẽ sống ra sao? Có giữ giới như giữ chính sinh mạng mình? Có hành xử trong GĐPT như một người con Phật đích thực? Hay chỉ xem đó như một “sự kiện đẹp” trong sách tịch?
Bồ Tát Giới không như những giới khác. Không phải chỉ tránh điều ác, mà còn phải làm điều thiện, và làm vì người. Không phải chỉ giữ thân trong sạch, mà còn giữ tâm vô cầu. Không phải chỉ tụng giới mỗi tháng, mà phải sống giới từng ngày. Không phải chỉ học Kinh, mà phải sống như một câu kinh biết đi, biết nhìn, và biết thở.
Huynh trưởng thọ Bồ Tát Giới không phải để “hơn người chưa thọ”, mà là để chịu trách nhiệm nặng hơn, hành trì miên mật hơn, và biết cúi đầu nhiều hơn. Vì không ai có thể là Bồ Tát thật sự mà chưa học cách cúi đầu trước khổ đau của kẻ khác.
Và nếu một ngày nào đó, bạn nhìn thấy một đoàn sinh trẻ – chỉ mới 15, 16 tuổi – lễ Phật một cách lặng lẽ nhưng tha thiết, lạy tổ một cách cung kính nhưng không kiểu cách, hành xử với bạn đồng tu bằng ánh mắt từ ái hơn lời nói… thì đừng ngạc nhiên nếu em ấy chính là một người đã bước qua ngưỡng cửa Bồ Tát trước cả chúng ta.
Ngưỡng cửa đó không cao, không rộng. Nhưng bước qua là cả một đời.
Giới Đàn Chơn Trí, Phật Lịch 2569
Washington D.C. ngày 19 tháng 04 năm 2025
Huệ Đan
* “Đầu gối” – chỗ nương tựa, nơi an trú, vòng tay đón nhận. Trong truyền thống Á Đông, đặc biệt là Phật giáo và văn chương cổ, “đầu gối” thường mang ý nghĩa nơi che chở, bảo bọc, yêu thương – như lòng mẹ, lòng Thầy, hay chỗ nương tựa tâm linh. Khi nói: “Thiện Tài trở về nơi đầu gối của Phổ Hiền Bồ Tát”, đó là hình ảnh về sự trở về, được ôm ấp bởi trí tuệ và bi nguyện vô biên. “Giữa hư không” – phi hình tướng, không chỗ trụ. Hư không là biểu tượng của tính Không (śūnyatā) trong Phật giáo Đại Thừa. Không có thật thể, không có biên giới, không cố định – nhưng vẫn bao dung tất cả. Nên “đầu gối giữa hư không” không phải là một điểm tựa vật lý – mà là nơi nương tựa vào cái không thể nắm bắt, là trở về với tánh Không, nơi không còn đối đãi, không còn sợ hãi, không còn bản ngã.