Mười năm là một quãng thời gian dài so với đời sống ngắn ngủi của con người. Mười năm là một trong những cột mốc của đời của người thế gian để ghi nhớ: Mười năm không gặp, mười năm lưu lạc, mười năm tình cũ, mười năm nhớ nhung… Cái biểu cảm như thế nào thì nó tùy thuộc vào cảm xúc của chính đương sự, hoàn cảnh bên ngoài chỉ là trợ duyên. Mười năm không gặp còn là tựa đề của một bài hát. Tôi trở lại thăm Las Vegas đúng sau mười năm chẵn, cái cảm xúc háo hức khám phá của lần đầu không còn nữa, có chăng chỉ là hứng thú của một kỳ nghỉ mà thôi.
Las Vegas giàu sang, đồ sộ, xa hoa, tráng lệ… như thế nào có lẽ cũng không cần phải mô tả, những người đã đến thì ai cũng biết, những người chưa đến thì khó mà hình dung ra. Một thành phố nhộn nhịp mọc lên từ một vùng sa mạc hoang vu của Nevada. Có nhiều người bảo Las Vegas là một thành phố thiên đường để hưởng thụ quả là không sai, nhưng cũng có không ít người nói Las Vegas là một thành phố tội lỗi (sin city) cũng đúng, Đây quả là một thành phố có thể thỏa mãn những nhu cầu ngũ dục của con người. Nó làm cho mọi giác quan của bạn mê đắm đến độ quên cả thời gian ngày và đêm. Ở thành phố này sắc, thanh, hương, vị, xúc kích thích mắt, tai, mũi, lưỡi, thân, ý của bạn đến cao độ. Ở thành phố này, “Người đi như nước qua đê” tấp nập suốt ngày đêm, nam thanh nữ tú, quý ông quý bà, thượng lưu hạ đẳng… trẩy hội suốt bốn mùa.
Las Vegas là thành phố cờ bạc vào hạng bậc nhất của thế gian này, người ta dựng nó lên từ vùng sa mạc khô cằn, nếu nhìn hình ảnh Las Vegas hôm nay với những hình ảnh trước khi nó xuất hiện thì quả thật khó có ai tưởng tượng nổi sự sáng tạo, sức làm việc và khả năng của con người. Nhiều lúc tôi cứ tưởng đến chuyện ông thần đèn trong truyện cổ Ả Rập “Nghìn lẻ một đêm”. Ông thần đèn Genie di chuyển lâu đài hay cả thành phố từ nơi này sang nơi khác, có thể biến hóa sa mạc thành một thành đô. Các công trình sư, kỹ sư và nhân công quả thật là những ông thần đèn, họ đã làm nên một Las Vegas! Người xứ Cờ Hoa đã là những ông thần đèn, họ dựng nên một thành đô xa hoa, tráng lệ ở giữa sa mạc Nevada.
Las Vegas có vô số sòng bài, nhà băng, khách sạn, nhà hàng, cửa hiệu thời trang…Có một Paris thu nhỏ, một phiên bản Italy. Ngày nay có thêm những dấu ấn của móng vuốt hồng long. Không biết Trung Cộng đã mua bao nhiêu phần trăm trong tập đoàn MGM mà dấu hiệu của nó giờ nhan nhản khắp nơi. Những tượng sư tử Tàu ngự trước Wynn, the Craft, Crytal… Những con sư tử Tàu, với con cái một chân đè sư tử con, biểu tượng của duy trì dòng giống; con đực một chân đạp quả địa cầu, tượng trưng cho sự thống trị thế giới. Những tượng sư tử Tàu ngự trị ở cấm thành Bắc Kinh, giờ nằm chình ình ở New York, Atlanta, Las Vegas… Cái bóng của nó từng đè nặng suốt mấy ngàn năm lịch sử. Nhiều dân tộc rên xiết dưới sức mạnh của nó, trong đó có tộc Việt của mình. Không biết những du khách khác có cảm giác gì không, chứ tôi thì cảm thấy rất khó chịu, rất phản cảm. Những tượng sư tử Tàu phô diễn sức mạnh thô bạo, hung hãn, tham lam của Trung Cộng (rất nhiều chùa Việt, nhà người Việt cũng bắt chước mua sư tử Tàu về chưng, một hành động vô thức thể hiện sự lệ thuộc và ảnh hưởng sâu đậm văn hóa Tàu). Ngoài tượng sư tử Tàu, Las Vegas giờ cũng có nhiều những tượng Phật Di Lăc bị biến tướng theo cái nhìn của người Tàu. Những tượng Phật Di Lặc pha lẫn yếu tố thần tài: Bụng phệ, tay cầm thỏi vàng, chuỗi tiền, thậm chí cầm cá chép…) Người Tàu luôn hy vọng những tượng này giúp họ làm ăn phát tài, tiền bạc vô như nước. Dấu ấn sức mạnh mềm (soft power) lẫn sức mạnh cứng (hard power) của Trung Cộng giờ công khai ở khắp mọi nơi. Las Vegas cũng không là ngoại lệ.
Tôi đi loanh quanh Las Vegas, mê mẩn với những tranh, ảnh, tượng, phù điêu, đài phun nước… theo phong cách của người Pháp, người Ý, quả thật chúng đầy sức dụ hoặc đối với con mắt và tâm hồn tôi. Người Pháp, người Ý là những bậc thầy về nghệ thuật, mỹ thuật, kiến trúc, nhất là những đài phun nước của người Ý, lừng danh thế giới xưa nay. Las Vegas, phục vụ cho năm món dục của con người: Tiền bạc, danh vọng, sắc dục, ăn uống, chơi bời, ngủ nghỉ. Nó làm cho năm cái dục này lẫy lừng, khi đến đây khó có mấy ai giữ được chánh niệm (mindfullness), giả sử có vị tu sĩ (dù bất cứ tôn giáo nào) đến đây chơi, chắc chắn sẽ bị động tâm dù là ít hay nhiều. Những tín đồ sơ cơ thì phần lớn đều bị cuốn hút vào cái vòng xoáy của nó, sẽ quên đi những tín điều, giáo lý, lời răn, giới cấm…
Las Vegas, nó kích thích mạnh mẽ các giác quan, nó khơi dậy bản năng ham muốn hưởng thụ của con người. Nó sẵn sàng phục vụ mọi nhu cầu của con người (dĩ nhiên là phải có tiền). Ở las Vegas phải nói là tiền ròng bạc chảy, sự hiện diện và sức mạnh của đồng tiền hiển hiện rất rõ ràng. Dòng tiền từ những sòng bài, nhà băng luân lưu như nước chảy suốt ngày đêm. Nếu những đồng tiền làm ra từ sức lao động, bằng mồ hôi nước mắt mà đem đến Las Vegas thì nó trở nên nhỏ bé và ít ỏi đến độ rất đáng thương; những đồng tiền cày cục làm ra, dè sẻn chi tiêu, cắc củm để dành mà mang đến Las Vegas thì nó sẽ bốc hơi trong phút chốc. Những du khách thử thời vận ở sòng bài thì phần lớn đều cháy túi, chỉ có nhà cái thắng mà thôi!
Las Vegas có nhiều trò ăn chơi để móc túi du khách, nó có nhiều cách dụ khị, nhiều mánh khóe tài tình làm cho du khách vui vẻ móc ra đến đồng xu cuối cùng. Có một điều đáng nói và cũng đáng phục là những sòng bài, những công trình của các tập đoàn cờ bạc ở đây không phân biệt người chơi bài hay không chơi bài. Khách du lịch thuần túy cũng được thụ hưởng những tiện ích từ các cơ sở của họ, điều này không thể có ở cố quận mình hay những xứ sở khác. Có rất nhiều những khách sạn, đài phun nước, những màn trình diễn nghệ thuật… đều miễn phí cho người tham quan (những show biểu diễn có thu tiền vé thì không kể vào đây). Hàng năm Las Vegas đón đến năm mươi triệu du khách, một con số khổng lồ so với cư dân địa phương. Người ta đến từ nhiều tiểu bang trong nước và từ nhiều quốc gia khác. Las Vegas được xếp vào một trong một trăm địa điểm trên thế giới cần phải thăm ít nhất một lần trong đời trước khi chết (một quyển sách về du lịch bình chọn). Người trên đường phố nườm nượp, nhà hàng quán xá khắp mọi nơi, du khách ngồi ken kín, lớp khác thì xếp hàng chờ đến lượt mình. Nhưng Las Vegas cũng còn có một bộ mặt khác, những người ăn xin vất vưởng đầy đường, những con người bạc phước, kém phước, hết phước không nhà cửa, không tài sản lê la trên phố, lục lọi thùng rác kiếm những mẩu thức ăn thừa mà người ta quăng đi, uống những hớp nước còn dư trong ly giấy… Những người ăn mày nằm, ngồi trên vỉa hè mặc cho dòng người lại qua như mắc cửi. Dường như tất cả mọi người dửng dưng như không trông thấy, thậm chí có một số ít còn tỏ vẻ khinh miệt người ăn mày. Khí hậu Las Vegas là khí hậu sa mạc, khô và nóng, cái nóng như táp vào mặt khi ta từ bên trong bước ra. Vậy mà những người ăn mày vất vưởng trong cái nắng nóng nung người, lang thang trong sự đói khát. Cái khổ của người ăn mày ở Las Vegas hay ở bất cứ nơi nào chẳng có gì khác nhau, họ có thừa sự đói khát, khổ đau, thiếu những cái cơ bản nhất về vật chất nhưng có dư sự đau khổ và bất hạnh.
Nước Mỹ giàu mạnh bậc nhất thế giới, Las Vegas xa hoa, tráng lệ và giàu có như thế nhưng hàng vạn ăn mày vẫn ngày đêm lê la bên vệ đường. Kinh sách nhà Phật nói, khi những vị trời hết phước thì đọa xuống nhân gian còn làm đế vương, còn là những người giàu sang phú quý; con người mà đọa thì quả thật không biết về đâu. Những người ăn mày tuy đang sống kiếp người với nhân dáng con người nhưng cuộc sống của họ có khác gì địa ngục và cầm thú: Khổ đau, đói khát, nóng, rét, bị khinh miệt… Nói ra những điều này thật bất nhẫn và có thể có người không đồng ý nhưng sự thật vẫn đang là như thế! Giả sử có dùng lời hoa mỹ, giả trá để bao biện, để giảm nhẹ bớt sự trần trụi thì sự thật nó vẫn sờ sờ thế mà thôi! Những người ăn mày ở Las Vegas hay ở New York, Atlanta, Paris, Sài Gòn… ở bất cứ nơi đâu cũng đều thế cả! Nhà Phật có câu: “Tất cả chúng sanh đều có đức tướng của như Lai”, “Ai cũng có thể giác ngộ”… nhưng với những người ăn mày, khi cái thân còn chưa trọn vẹn, cuộc sống thiếu cái tối thiểu của một con người thì biết khi nào mới có cơ hội “Ngộ” hay hiện được “Đức tướng Như Lai?” Thế mới biết “Nhơn thân nan đắc Phật pháp nan văn”.
Người ta thường đổ thừa những người ăn mày ở Mỹ nói chung, Las Vegas nói riêng là: Ăn xài quá đáng, chi tiêu nhiều hơn thu nhập, lười biếng, hút sách nghiện ngập… Thực tế thì cũng có những người như thế , nhưng căn bản vẫn là cái nghiệp của họ, cái phước của họ đến hồi cạn kiệt. Ở xứ mình và những quốc gia nghèo nàn lạc hậu khác, những người ăn mày đâu có hút sách nghiện ngập, cũng chẳng lười biếng, thậm chí họ quần quật lam lũ, trần thân mưu sinh… nhưng vì hoàn cảnh xã hội như thế nên phải dạt ra đường đi xin ăn. Họ dắt díu nhau đi xin ăn, những đứa con được sinh ra là bắt đầu ngay cái kiếp ăn mày.
Las Vegas giàu sang hoa lệ, những du khách sang trọng dập dìu, những người ăn mày vất vưởng bên vỉa hè. Một bức tranh tương phản khốc liệt như cái khí hậu khắc nghiệt ở đây.
Kinh Phật thường dạy, tâm tham là ngạ quỷ, quỷ tham tài, thế này thì nguy hiểm quá, cờ bạc sát phạt nhau, ai cũng mong mình thắng, ai cũng mong được cược, cờ bạc rõ ràng là tà mạng, thế này thì là cái nhân của đọa về sau! Ở đây không chỉ thấy cái tham ở sòng bài, mà còn ở nhà băng và mọi nơi khác nữa. Ai cũng chăm chăm vào đồng tiền, bởi thế gọi las Vegas là thiên đường cũng được mà kêu là thành phố tội lỗi cũng chẳng sai; thiện hay ác, thăng hay đọa cũng từ một tâm mà ra.
Las Vegas có vô số những chương trình làm thỏa mãn cái thị hiếu nghe nhìn của con người, kể cả thỏa mãn những thú nhục dục xúc chạm… Ở đây việc hút cần sa công khai trên đường phố, chỗ nào cũng nồng nặc mùi cần, cái mùi khét khét nhưng pha vị ngọt, cái mùi hăng hăng kỳ quái làm mê đắm bao người, làm bao nhiêu kẻ ghiền không thể bỏ được. Rượu bia thì khỏi phải nói, người ta uống như uống nước lọc. Cái ăn cũng tương ưng, vô cùng phong phú, ăn uống vô độ, những nhà hàng buffet là những nơi có thể xem như biểu tượng của sự thừa mứa phung phí. Người ta ăn bao nhiêu cũng được, ăn cho đến khi phải tì tay lên bàn mới đứng dậy nổi. Có một sự thật chẳng tốt đẹp mấy, đó là những thực khách gốc mít rất xấu tánh, vừa ăn vừa phá, ăn theo kiểu “Tốn tiền mua mâm thì đâm cho thủng”. Những thực khách gốc mít chăm chăm hốt cho kỳ hết cua hay những món đồ biển về cho bàn của mình, mặc kệ những người xếp hàng ở sau, mặc kệ những ánh mắt bất bình và khi dễ của người khác. Cái tâm tham, ăn cho sướng miệng, ăn cho đáng đồng tiền bỏ ra… và hậu quả chẳng bao lâu là rất nhiều người cao mỡ, cao máu, thống phong vì dư đạm. Chẳng cần nói đến hậu quả lâu dài về sau, chỉ nhìn những hậu quả trước mắt là đủ thấy đáng sợ lắm rồi! Cái tâm tham, tâm mê mờ sai sử con người, cũng từ cái tâm này mà sanh ra nhiều hạng người khác nhau. Có người giàu sang, khỏe mạnh, thông minh nhưng cũng có vô số người nghèo hèn, ngu si, đau yếu, bất hạnh… Không chỉ ở loài người, mà còn sanh ra ở những quốc độ khác nhau, cảnh giới khác nhau. Tất cả từ một tâm mà ra, “Nhất thiết duy tâm tạo” là thế. Kinh Nghiệp có đoạn:” … tâm tạo tác, tâm chủ thể… Con người là kẻ thừa tự nghiệp, là chủ nhân của nghiệp… tạo thiện nghiệp thì đời này an lạc, đời sau an lạc; tạo ác nghiệp thì đời này đau khổ đời sau đau khổ…”. Đời người ngắn ngủi, mạng sống mong manh, nhục nhãn hạn hẹp khó có thể chứng kiến sự thay đổi của sơn hà đại địa, càng khó thấy được những cảnh giới khác nhau. Đời người chỉ chừng trăm năm, chính xác hơn nữa là giữa hai làn hơi thở ra và thở vào, làm sao có dịp chứng kiến sự kiến tạo của sơn hà đại địa, sự tạo thiên lập địa, may mắn lắm thì được đến hẻm vực Grand Canyon để thấy được dấu vết thuở ban đầu của đất trời.
Las Vegas giàu sang, xa hoa, tráng lệ nhưng nó cũng do các duyên hợp mà thành, một mai duyên tan thì nó cũng sẽ trở thành “Vết xưa xe ngựa hồn thu thảo” – thơ Bà Huyện Thanh Quan. Kinh Phật từng dạy: “các pháp do duyên sanh thì các pháp cũng do duyên diệt” là vậy! Thế giới đã từng có những thành đô tráng lệ xa xưa đã rơi vào dĩ vãng như: thành Pompei, thành Rome, Babylon, Athen Cairo… Những dĩ vãng vàng son, huy hoàng một thuở, đã sanh ra và đã diệt đi.
Sau mười năm mới có dịp trở lại Las Vegas, tôi thấy thành phố có thêm những cao ốc mới, thương xá mới, sòng bạc mới…Tôi đi tìm xem lại cái pho tượng người lao công mà năm xưa tôi có viết một bài về pho tượng này. Pho tượng do điêu khắc gia J. Seward Johnson Jr làm ra vẫn còn ở một sảnh đường thuộc khách sạn Bally. Ở giữa chốn xa hoa danh vọng ngất trời này, thân phận người lao công có đáng giá gì nhưng người ta đã dựng tượng để ghi nhận công sức của những người lao công, điều này khó có thể tìm thấy ở những nơi khác, đây là một điểm son về tính nhân văn của người Mỹ vậy.
Las Vegas ngày đêm sôi động, những khi hoàng hôn buông xuống thì cả thành phố như tỉnh giấc, mọi hoạt động diễn ra hết công suất của mình. Riêng trong những sòng bài thì không có khái niệm thời gian ngày và đêm, hoạt động suốt hai mươi bốn giờ. Cách thiết kế sòng bài làm sao cho người ta quên cảm giác thời gian, con bạc ngồi ì ra đấy chơi cho đến khi sạch túi hay mệt đến độ không chịu nổi mới đứng dậy. Las Vegas mọc lên từ sa mạc Nevada, nó vẫn ngày đêm quyến rũ dụ hoặc người ta với danh tiếng, âm thanh, ánh sáng của nó. Las Vegas dang tay chào đón du khách khắp nước Mỹ và bốn phương trên thế giới này. Dòng tiền bạn cuồn cuộn lưu chuyển, những du khách từ bình dân đến sang trọng dập dìu, những người ăn mày vẫn vất vưởng bên vỉa hè. Las Vegas nóng như nung, gió nóng táp vào mặt khô rát nhưng người ta vẫn nườm nượp trẩy hội quanh năm. Las Vegas là một thành phố thiên đường của ăn chơi, hưởng thụ dục lạc và cũng là thành phố của tội lỗi cờ bạc sắc dục, thiên đường là đây mà địa ngục cũng là đây, tất cả từ một tâm đồng mở ra.
TIỂU LỤC THẦN PHONG
Ất lăng thành, 06/2021